تهران شهری است که موزه های مختلفی در آن وجود دارد. یکی از این موزه ها که در خیابان پلیس ،خیابان شریعتی واقع شده است، باغ موزه قصر است.
پس از این که در سال 1383 زندان قصر که افتتاح آن در زمان رضا شاه انجام شده بود تعطیل شد، کاربری آن به موزه تغییر یافت و از سال 1391 آن مرکز به عنوان باغ موزه قصر شناخته می شود.
قبل از سخن در مورد باغ موزه قدری بیشتر با زندان قصر آشنا می شویم:
زمانی که رضا شاه زندان قصر را در پاییز سال 1308 هجری شمسی افتتاح کرد تعداد 192 اتاق برای آن تعریف شده بود و در مجموع 800 نفر گنجایش داشت. این زندان تنها مرکزی بود که برای نگهداری زندانیان در تهران مورد استفاده قرار می گرفت.
در دهه های بعدی نیز این زندان مورد استفاده قرار گرفت و حتی در حکومت جمهوری اسلامی نیز از این زندان برای حبس افرادی استفاده می شد که جرم های غیرسیاسی مرتکب شده بودند، استفاده می شد.
بعد از اینکه شهرداری در سال 1383 اقدام به خراب کردن بخش هایی از زندان قصر نمود، با پیگیری یکی از نهادها از ادامه این تخریب ممانعت به عمل آمد و توسط شهرداری برای تبدیل فضای زندان به موزه اقدامات اولیه انجام گرفت.
فضایی که در این فاصله تخریب شد مربوط به زندان های زنانی بود که به دلایل سیاسی در حبس بودند.
اگر قدری به عقب تر برگردیم در حدود سال 1177 هجری شمسی یکی از پادشاهان معروف قاجار به نام فتحعلیشاه در دومین سالی که از حکومتش سپری می شد دستور داد تا در جایی خارج از پایتخت قصری بنا کنند. در پی این دستور عمارتی عظیم بنا شد که دارای امکاناتی کم نظیر بود.
دوره ناصرالدین شاه به این قصر مدرن توجه چندانی نشد و این مساله باعث به حاشیه رفتن این سازه شده و از آن به عنوان محلی استفاده می شد که فوج قزاق در آنجا با همراهیانش اردو می زد و بدین ترتیب قصر به تدریج کاربری نظامی پیدا کرد.
در زمان مظفرالدین شاه باغی که در این مکان وجود داشت، در اختیار اداره ژاندارمری قرار گرفت و قصر به حالتی در آمد که از آن ویرانه ای بیش برجای نماند.
بارش های متعدد در سال 1284 و قبل از آن باعث شد قسمت های زیادی از قصر خراب شود.
130 سال از ساخت قصر می گذشت که تصمیم بر آن شد که از محل آن به عنوان زندانی نوین استفاده شود و زندانی تاسیس شد که در مورد آن پیش تر سخن گفتیم.
جالب است بدانید اولین کسی که در این زندان محبوس شد کسی بود که آنجا را ساخته بود. سرتیپ درگاهی بعد از این که تنها دو روز از افتتاح زندانی که خودش سازنده آن بود می گذشت به دست رضا شاه به زندان افتاد.
از دیگر زندانیان مشهور می توان به افرادی همچون فرخی یزدی، عبدالحسین تیمورتاش ، بزرگ علوی و قوام السلطنه اشاره کرد.
در دورانی که انقلاب اسلامی ایران جایگزین نظام شاهنشاهی شد نیز امیرعباس هویدا و بسیاری از افراد باقی مانده از رژیم شاهنشاهی که بعدها اعدام شدند، در همین زندان نگهداری می شده اند.
کتاب “53 نفر در زندان قصر” اثری است از بزرگ علوی که به نوعی بازگو کننده خاطرات وی از زندان قصر می باشد.
یگی از قسمت هایی که در موزه قصر بنا شده است ” باغ ایرانی” است. در این باغ گیاهان متنوعی وجود دارد که فضا را بسیار دلنشین کرده است.
“موزه تاریخ انقلاب اسلامی” نیز یکی دیگر از بخش هاست. در این موزه عکس هایی از دوران مبارزات مردم ایران علیه رژیم طاغوت به نمایش درآمده است.
قسمت دیگری که با آن مواجه می شویم، مکانی است که آن را به نام موزه زندان نام گذاری کرده اند. در این بخش از وقایعی که در رژیم شاهنشاهی در زندان اتفاق افتاده است یک بازسازی تجسمی صورت گرفته است.
از دیگر بخش ها می توانیم به باغ هایی که رنگ و بوی ایرانی دارند، گالری های متعدد، فضاهایی که برای نمایشگاه در نظر گرفته شده و سایر بخش هایی که با فعالیتهای فرهنگی هنری دایر هستند، اشاره نمود.
